Monsterneming en lab-analyse

Conserveren van monstermateriaal

Het juist conserveren van monstermateriaal is belangrijk; het mag bijvoorbeeld niet zo zijn dat aanwezige vluchtige stoffen verdwenen zijn voordat het materiaal wordt geanalyseerd. Dan is het analyse-resultaat niet representatief.
Goed conserveren vergt adequaat samenwerken tussen monsternemer (leverancier van monsters) en laboratorium.

Van monsterneming naar analyseresultaat

Laboratoria werken aan de doorgaande verbetering van de onderlinge vergelijkbaarheid van analyseresultaten. Van hun kant letten leveranciers van milieumonsters (adviesbureaus, grondbanken etc.) op de kwaliteit van de monsterneming. Maar tussen moment van monsterneming in het veld en het in behandeling nemen van het monster door het laboratorium gebeurt ook heel wat. Laboratoria en leveranciers van milieumonsters hebben de mogelijkheden uitgewerkt voor kwaliteitsborging op het hele traject vanaf monsterneming tot en met analyserapport. Dit stelt eisen aan de manier van werken en de logistiek.

ISO-regels

De internationale norm voor onder andere milieu-analyses ISO 17025 verplicht om te toetsen of aangeboden monsters geschikt zijn voor het beoogde onderzoek. Verder moeten de laboratoria en leveranciers van milieumonsters borgen dat de kwaliteit van de monsters niet achteruit gaat tussen het moment van monsterneming in het veld en het moment van zeker stellen van het gehalte in het laboratorium. Dit betekent in de praktijk dat men moet letten op het al dan niet overschrijden van de conserveringstermijn, het hanteren van de juiste conserveringsmethode en het gebruiken van goede verpakkingen. Ook het transport en het bewaren van milieumonsters vallen onder de verscherpte regels. Dit geldt niet alleen voor bodem, maar voor alle milieumonsters.

Consequenties

Een monster dat niet op de juiste wijze is geconserveerd, verpakt, bewaard of vervoerd, is volgens internationale regels verminderd betrouwbaar. Dit wordt zichtbaar gemaakt door een standaardtekst met toelichting (“disqualifier”) op het analyserapport.

Uitwerking

Iedereen wil er natuurlijk voor zorgen dat zo min mogelijk analyserapporten een disqualifier krijgen.
Voor de afspraken over het juist en tijdig aanleveren van monsters en gegevens: zie de notitie procesborging.
De afspraken in deze notitie die van belang zijn voor leveranciers van monsters (veldwerkbureaus etc.) zijn verwerkt in de diverse protocollen bij BRL en AS SIKB 1000, BRL en AS SIKB 2000, BRL SIKB 6000 en BRL 9335.

De afspraken voor de laboratoria (de handelswijze bij conserveringsmethoden en conserveringstermijnen voor milieumonsters) zijn opgenomen in protocol 3001 (download vanaf deze pagina). In dit protocol vindt u een overzicht van conserveringsmethoden en -termijnen per stof en per norm. De inhoud is gebaseerd op een groot aantal validatie-onderzoeken (zie validatie conserveringstermijnen hieronder).

Validatie conserveringstermijnen

In 2003 is aan een tiental analyse/matrix-combinaties onderzoek verricht naar de conserveringstermijn. De opzet van het onderzoek is globaal vastgelegd in een onderzoeksprogramma. Het resultaat is dat voor enkele analyse/matrix-combinaties langere conserveringstermijnen haalbaar zijn.
De uitkomsten zijn verwerkt in Protocol 3001. De rapportages van de afzonderlijke onderzoeken in aanvulling op protocol 3001 zijn bereikbaar via onderstaande tabel.

Door KIWA zijn gegevens beschikbaar gesteld die verkregen zijn in het kader van KIWA validatie ten behoeve van ringonderzoeken. Deze gegevens zijn bereikbaar via onderstaande tabel. De opzet van de onderzoeken is vastgelegd in KIWA Handboek RO hoofdstuk 6, het eerste document in de tabel hieronder.

In de periode van 2007 tot 2011 zijn aanvullende onderzoeken uitgevoerd aan enkele parameters. De rapportages van de deze onderzoeken zijn bereikbaar via onderstaande tabel.