Impressie Webinar Archeologie Innovatie binnen ons kwaliteitssysteem 2 december 2020

Het bleek een inspirerende aflevering op 8 oktober jongstleden. Toen werden de velddialogen archeologie uitgezonden in het kader van het digitale jaarcongres van SIKB. Deze velddialogen – in de vorm van een rondetafelgesprek – stonden in het teken van de evaluatie van het kwaliteitssysteem en innovatie in de archeologie. Een bijzonder gesprek met op de achtergrond live beelden van een lopende opgraving op een bedrijventerrein in Nieuwegein, waar eerder dit jaar een slagzwaard van ongeveer 900 jaar oud was gevonden. Dit gesprek vroeg om een vervolg. Dat werd gehouden in de vorm van een webinar op 2 december jongstleden dat in het teken stond van een verdiepende, interactieve discussie over innovatie binnen het kwaliteitssysteem archeologie.

Onder leiding van moderator Bart Vermeulen, in het dagelijks leven als archeoloog werkzaam voor de gemeente Deventer, en namens het CGA lid van het CCvD Archeologie, discussieerden 24 archeologen over de vraag welke belemmeringen er zijn om tot nieuwe, kwaliteitsverbeterende innovaties te komen. ‘We geven hiermee een vervolg aan de evaluatie van het kwaliteitssysteem zoals dat eerder dit jaar is gehouden, leidde Bart Vermeulen in. Wat verstaan we onder innovatie en wat onder kwaliteit? Behalve daarover te discussiëren houden we ook een poll onder de deelnemers en hopen ook de kansen tot innovatie te signaleren’.

De eerste poll leverde wisselende resultaten op. Op de vraag of het kwaliteitssysteem voldoende ruimte biedt om te innoveren, antwoordde 39 procent met ja, 22 procent met nee, en 39 procent weet het eigenlijk niet. ‘Feitelijk minder dan de helft van de deelnemers voelt zich dus comfortabel bij de mogelijkheden tot innoveren’ concludeerde Bart Vermeulen. Dat bood hem gelijk een bruggetje naar de tweede vraag: ‘Draagt innovatie bij aan inhoudelijke kwaliteitsverbetering?’, en daarop antwoordde 78 procent volmondig met ja.

De daaropvolgende discussie leverde ook via de chat veel op. Bijvoorbeeld dat de huidige wijze van het opstellen van een Programma van Eisen niet uitnodigt tot innovatieve voorstellen. Het samenspel tussen (met name kleinere) gemeenten en bedrijven kan beter. Waarvoor tijd en geld moet worden gereserveerd, opdat er ruimte komt voor vernieuwende vragen en innoverende technieken. Maar ook, innovatie is vaak afhankelijk van de betrokken persoon. Het vraagt om een oog voor wat voor een bepaalde locatie specifiek is, inzicht in wat niet hoeft en wat potentie heeft. Soms moet je het lef hebben om nieuwe vragen te durven stellen. Dit vereist het op peil houden van je kennis en weten welke technieken er zijn om vragen te beantwoorden. Als we dat kwijtraken is een archeologische opgraving niet meer dan een ambachtelijke handeling, dan wordt het graven naar de bekende weg.

Waar wel innovatie mogelijk is, binnen de universitaire wereld, is er soms/vaak te weinig aansluiting met de praktijk. Men weet elkaar nog onvoldoende te vinden, kennelijk ontbreekt een goede infrastructuur. En passant passeerden verschillende voorbeelden hoe tegen innovatie aan te kijken. Zoals de projecten bij Erfgoed Telt. Daarnaast werd als voorbeeld het werk van amateurarcheologen genoemd die meer dan 350.000 elementen hadden gezeefd die ooit onderdeel vormden van het dertiende-eeuwse Huis ter Kleef. Zoiets levert veel kennis over het kasteel. Een andere manier van verzamelen, heel simpel, maar zeer innovatief, werd gesteld. Innovatie hoeft niet ingewikkeld te zijn!

En dan was er de tegenstelling tussen publieke en private partijen. De laatste, de uitvoerders, hebben of ervaren weinig ruimte tot innoveren, tot het stellen van andere vragen of het suggereren van andere methodieken dan waarom wordt gevraagd via het PvE en de opdracht. Projecten dienen in de regel zo goedkoop mogelijk te zijn. Als er innovaties plaatsvinden, dan is het om kosten te besparen, maar zijn die niet altijd gericht op (inhoudelijke) kwaliteitsverbetering.

Bart Vermeulen concludeerde tot slot dat het kwaliteitssysteem innovatie niet in de weg hoeft te staan maar er ook niet toe uitnodigt en er daarom genoeg ruimte is voor verbetering. Innovatie moeten we als werkveld zelf mogelijk maken door ruimte te voelen en te nemen, zo lijkt het. Hierbij speelt een goede rolinvulling van de betrokkenen partijen en overleg in de PVE fase een essentiële rol. Door de deelnemers werden de volgende ideeën geopperd om innovatie bij Malta-onderzoek te verbeteren:

• Organiseer kennisallianties (bij overheden en bedrijven)
• Besteed aan op basis van het opvullen van kennisleemtes
• Organiseer intervisie
• Zorg voor wisselwerking (overleg) tussen archeologen en specialisten

De uitkomsten van deze discussie zullen aan het CCvD Archeologie worden aangeboden als input voor het vervolg op de evaluatie.
Tijdens het webinar werd een aantal opnamen vertoond uit de eerdere uitzending, terug te kijken via www.sikbeter.nl/sikbtv