Reactie op uitspraak Rechtbank Maastricht mbt bodemsanering

Reactie van het Ministerie van I&M, SIKB en Bodem+ op de uitspraak van de Rechtbank Maastricht van 22-9-2011 (LJN BT2356): Handelen in strijd met protocol 7001 is niet strafbaar, nu dit protocol niet is genoemd in de Regeling Bodemkwaliteit, bijlage C, categorie 8
De economische politierechter heeft in de uitspraak van 22 september jl. bepaald dat de aannemer die is aangevangen met een bodemsanering, terwijl daar geen milieukundig begeleider bij aanwezig was, niet strafbaar heeft gehandeld omdat de Regeling Bodemkwaliteit niet volledig zou zijn. Na een analyse van de uitspraak, de regelgeving en onderliggende beoordelingsrichtlijnen en protocollen komen wij tot de conclusie dat aanpassing van de Regeling bodemkwaliteit niet nodig is. Hieronder wordt daar nader op ingegaan:
1. Uit de uitspraak valt af te leiden dat het Openbaar Ministerie (OM) de verdachte heeft vervolgd voor schending van artikel 18 van het Besluit bodemkwaliteit. Artikel 18 houdt in dat bij de uitvoering van een werkzaamheid (in dit geval uitvoering van een bodemsanering) gehandeld moet worden overeenkomstig het daarvoor geldende normdocument (in casu BRL SIKB 7000). In BRL SIKB 7000 wordt o.a. verwezen naar protocol 7001. Volgens de rechter vloeit uit dit protocol voort dat de sanering alleen had mogen starten bij aanwezigheid van een milieukundig begeleider (een zogenaamde MKB”er). Dat zou volgen uit de in het protocol beschreven taakomschrijving van de MKB”er. De verdachte is een aannemer die in opdracht van een gemeente een bodemsanering heeft uitgevoerd. Blijkbaar is de aannemer met de sanering begonnen terwijl er geen milieukundig begeleider bij de sanering aanwezig was. Volgens de rechter heeft de aannemer daarmee in strijd gehandeld met protocol 7001. Dit is volgens de rechter echter niet strafbaar, omdat protocol 7001 niet staat vermeld bij categorie 8 van bijlage C van de Regeling bodemkwaliteit. Bij die categorie, die betrekking heeft op milieukundige begeleiding, zijn alleen BRL SIKB 7000 en protocol 7002 genoemd. Hierdoor is protocol 7001 voor de aannemer geen normdocument dat hij moet naleven als hij de milieukundige begeleiding, onderdeel processturing, voor zijn rekening neemt. Onduidelijk is waarom de rechter bij de beoordeling van de strafbaarheid van het feit protocol 7001 in verband heeft gebracht met het uitvoeren van milieukundige begeleiding. Uit de casus blijkt namelijk niet dat de aannemer naast de uitvoering van de bodemsanering ook de milieukundige begeleiding voor zijn rekening nam. Waarom heeft de rechter niet gekeken naar de normdocumenten die bij categorie 11 van bijlage C zijn genoemd? Die categorie heeft namelijk betrekking op het uitvoeren van een bodemsanering. En de aannemer is verplicht om bij de uitvoering de daar genoemde normdocumenten, waaronder protocol 7001, na te leven.
2. Je kunt je afvragen of het OM niet beter de gemeente had kunnen vervolgen voor het overtreden van artikel 2.3 van de Regeling uniforme saneringen. Op grond van die bepaling moet de opdrachtgever er immers voor zorgen dat de sanering milieukundig wordt begeleid. Ook het overtreden van die bepaling is via het Besluit uniforme saneringen en de Wet bodembescherming als strafbaar feit benoemd in de Wet op de economische delicten.
3. Er zit geen fout in Bijlage C onderdeel 8 van de Regeling bodemkwaliteit. In deze bijlage wordt in dit onderdeel terecht alleen verwezen naar protocol 7002 en niet ook naar protocol 7001. Het systeem is namelijk als volgt: protocol 7002, dat in essentie over de uitvoering van in-situ-saneringen gaat, biedt de mogelijkheid voor de aannemer om zich ook te laten certificeren voor de milieukundige processturing. Hij doet dat tegen de eisen van protocol 6002, onderdeel van de BRL SIKB 6000, maar verkrijgt dan een uitbreiding op zijn certificaat en erkenning voor protocol 7002. Dit omdat het in de praktijk veel voorkomt dat de uitvoering en processturing bij in-situ-saneringen wordt gecombineerd en het voor de branche gewenst was om te volstaan met één certificaat en erkenning in plaats van twee. Voor het gecombineerd uitvoeren van sanering én de milieukundige processturing bij een conventionele landbodemsanering (protocol 7001 en protocol 6001) geldt een soortgelijke mogelijkheid als bij een in-situ-sanering niet.
4. In de meest recente versie van de BRL SIKB 7000 (versie 4.2) is nu wel opgenomen dat de aannemer (bij kritische werkzaamheden) uitsluitend mag werken indien de milieukundig begeleider aanwezig is. Een dergelijke passage was in de vorige versie van de BRL SIKB 7000 (versie 4.1) nog niet opgenomen. Via een reeds voorziene wijziging van de Regeling bodemkwaliteit wordt per 1 januari 2012 naar de nieuwe versie van het protocol verwezen.